Historia
SPOŁECZNA OPIEKA NAD ZABYTKAMI W KOŃSKICH
Społeczną opieką nad zabytkami w Końskich zajmuje się od chwili swojego formalnego powstania w 1935 roku Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego[1].
Członkowie Komisji Opieki nad Zabytkami przy O/PTTK Końskie podczas wycieczki szkoleniowej w Maleńcu, ok. 1975 r ( fot. Archiwum PTTK). |
Wcześniej działacze PTK zrzeszeni w Sekcji Ochrony Sztuki Inżynierskiej doprowadzili do powstania w Sielpi filii Muzeum Techniki w Warszawie. Była to pierwsza w kraju placówka muzealna chroniąca zabytki przemysłowe w takiej formie. Koneccy krajoznawcy już od 1924 roku gromadzili pamiątki przeszłości z myślą o powołaniu w mieście Muzeum Powiatowego[2].
Legitymacja jednego z dziesięciu społecznych opiekunów zabytków ustanowionych w 2009 roku przez Starostę Koneckiego. |
W 1958 roku na fali wielkiej ogólnokrajowej akcji ratowania zabytków architektury przy Oddziale PTTK powstała Komisja Opieki nad Zabytkami[3]. Podstawowym celem jej działania stało się popularyzowanie wiedzy o zabytkach oraz reagowanie na wszelkie nieprawidłowości związane z ich funkcjonowaniem. Praca Komisji ułatwia specjalistycznym służbom państwowym i samorządom bieżący nadzór nad zabytkami. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat przewinęło się przez Komisję 151 członków[4], z których żyje jeszcze i działa aktywnie 14 osób. W zakresie pracy Komisji jest też dążenie do zachowania krajobrazu kulturowego gminy, zapobieganie niszczeniu zabytków, poszukiwanie sposobów i możliwości ich odnowy. Komisja brała m.in. udział w tworzeniu Inwentaryzacji Krajoznawczej Polski, trwale oznakowała tablicami informacyjnymi ciekawsze budowle zabytkowe w Końskich. Organizuje sejmiki i szkolenia oraz prowadzi działalność edukacyjną i wydawniczą. W swoich szeregach posiada osoby legitymujące się uprawnieniami społecznych opiekunów zabytków.
Istotne znaczenie dla ochrony zabytków ruchomych i procesu edukacji historycznej ma Muzeum Regionalne PTTK założone 24 stycznia 2004 r. pod szyldem Izby Pamięci i Tradycji Ziemi Koneckiej[5]. W Polsce działa 114 muzeów rejestrowych o najwyższej wartości. Muzeum koneckie przypisane jest do drugiej grupy 360 placówek znajdujących się w publicznym wykazie Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów[6]. Istnieje jeszcze trzecia grupa muzeów, nie ujętych w żadnych ewidencjach. Należą do niej między innymi ludowe kolekcje w Adamowie i Fałkowie.
Ze zbiorami zapoznają się turyści ze Skarżyska i Kielc, 12.01.2012 |
W Muzeum uczestnicy Forum Instruktorów Krajoznawstwa PTTK Województwa Świętokrzyskiego, 16.12.2012 r. |
Muzeum w Końskich powstało w oparciu o zapisy ustawy o muzeach, w głównej mierze na bazie prywatnych zbiorów. Posiada wybraną w dniu 4.03.2009 r. Radę Muzeum[7]. Gromadzi różne dokumenty, fotografie i przedmioty związane z historią regionu. Działając w oparciu o regulamin uzgodniony z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego[8] od samego początku przeżywa trudności lokalowe i toczy ciągłą walkę o przetrwanie. Wartość historyczna zgromadzonych przez regionalistów muzealiów oraz duże zainteresowanie ekspozycją przez zwiedzających, świadczą o potrzebie rozwoju tej formy ochrony i ukazania zabytków. Brak możliwości utrzymania muzeum wyłącznie przez PTTK rzutuje też na konieczność przekształcenia placówki w prowadzone przez samorząd gminny Muzeum Ziemi Koneckiej.
Obecnie dostępna jest dla zwiedzających tylko część zbiorów. Większość oczekuje w magazynach na lepsze warunki ekspozycji. Dotyczy to niemal w całości przedmiotów etnograficznych i zabytkowych wyrobów odlewniczych koneckich firm. Prowizoryczna wystawa zorganizowana jest na korytarzach zachodniego skrzydła pałacowego, gdzie mieści się część wydziałów Urzędu Miasta i Gminy oraz biuro PTTK. Wszystkie przedmioty znajdują się w antyramach oraz 36 oszklonych szafach i gablotach. Ze względu na bezpieczeństwo muzealiów całkowicie zrezygnowano z prezentacji w otwartej przestrzeni.
Gablota przy siedzibie Muzeum w zachodnim skrzydle pałacu Małachowskich w Końskich. |
Tymczasową wystawę Muzeum Regionalnego PTTK w Końskich można zwiedzać
w dni robocze, od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-15.30. Wstęp wolny.
[1] A.Fajkosz, Działalność krajoznawczo-turystyczna PTK-PTTK na Ziemi Koneckiej 1935-1985, s.5. Końskie 1985.
[2] W.Pasek, Droga do muzeum w Końskich, s.6-7. Końskie 2009.
[3] Powołana data powstania Komisji Opieki nad Zabytkami przy PTTK Końskie oparta jest na odręcznie sporządzonej liście członków Komisji z 1958 roku. Archiwum Oddziału PTTK w Końskich.
[4] Lista członków Komisji Opieki nad Zabytkami przy Oddziale PTTK w Końskich. Opr. W.Pasek na podstawie wykazów członków Komisji, list SOZ i deklaracji członkowskich. Archiwum Oddziału PTTK w Końskich.
[5] W.Pasek, Droga …, s. 29.
[6] Baza muzeów w Polsce, http://www.nimoz.pl/pl/bazy-danych/wykaz-muzeow-w-polsce/baza-muzeow-w-polsce?q=Ko%C5%84skich&sort=nazwa&by=asc. Dostęp 5.12.2013r.
[7] W.Pasek, Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału PTTK w Końskich za lata 2009-2013, s.17. Końskie 2013.
[8] Regulamin Muzeum Regionalnego PTTK w Końskich przyjął uchwałą nr 1/2009 z dnia 24.01.2009 r. Zarząd Oddziału PTTK w Końskich, a jego treść została uzgodniona z MKiDN Bogdanem Zdrojewskim w dniu 20.05.2009r. Archiwum Oddziału PTTK w Końskich.